Onderhoud antieke meubelen

Onderhoud van Antieke meubelen

Luchtvochtigheid
De meeste antieke meubelen zijn gemaakt van hout. Hout is onderhevig aan een natuurlijk vervalproces. Krimp als gevolg van uitdroging is hiervan het bekendste resultaat: het hout werkt. De luchtvochtigheid van de ruimte waar het meubel staat speelt hierbij een belangrijke rol. In een te vochtige ruimte zal het hout vocht uit zijn omgeving opnemen. Het resultaat kan zorgen voor het boltrekken van panelen en de vorming van schimmelaanslag. In een te droge ruimte zal het hout vocht afstaan. Omdat hout vastzit op een onderliggende constructie, zal bij krimp het hout onder spanning komen te staan en gaan barsten.
Ook kan de natuurlijke lijm (vaak beenderlijm) die gebruikt is voor de constructie en voor de belijming van met fineer, door de droogte verkruimelen.


Om te zorgen dat antieke meubelen niet gaan werken, is het van belang dat de relatieve luchtvochtigheid tussen de 45 en 60 % blijft. Dit kunt u eenvoudig controleren met een hygrometer. Meestal treffen wij in hedendaagse huizen een vrij lage luchtvochtigheid aan. Dit is slecht voor zowel meubel als mens. Het oudhollandse middel om bakjes water aan de verwarming te hangen of onder de kast te zetten heeft hierop weinig invloed. Bij een te lage luchtvochtigheid (onder de 45 %) is een luchtbevochtiger aan te bevelen. Ook is veel resultaat te boeken met verstandig ventileren. Ventileer in geval van lage luchtvochtigheid in de winter alleen op een natte dag. Als koude droge lucht wordt opgewarmd, kan hij veel meer vocht bevatten. De opwarmende lucht zuigt het vocht als een spons uit de omgeving, waardoor de relatieve luchtvochtigheid enorm daalt. In de zomer is ventilatie op een droge dag geen bezwaar.

Boenwas
Al zolang er meubelen bestaan worden meubelen in de boenwas gezet. Natuurlijk geeft de op bijenwas gebaseerde boenwas een mooie glanzende uitstraling aan het meubel (de patine), het zorgt ook voor het onderhoud van het hout.

Enerzijds zorgt de boenwas ervoor dat het hout minder wordt blootgesteld aan de wisselende luchtvochtigheid van de omgeving, waardoor het meubel minder werkt. Anderzijds vertraagt de was het vervalproces van het hout zelf. Vooral eikenhout heeft de neiging na verloop van tijd zijn taaiheid te verliezen, waardoor het hout broos en hard wordt. Met goede bijenwas blijft het hout soepel en buigzaam. Bij het afleveren van meubelen krijgt u bij ons altijd een potje goede boenwas. De boenwas is ook bij ons te koop. Gebruik in geen geval chemische glansmiddelen. Zij vormen een laag over de oude waslagen en sluiten het hout af, zodat alle volgende lagen het onderliggende hout niet meer kunnen bereiken.
Omdat vocht, zeker in combinatie met schoonmaakmiddelen, de was oplost is het nooit raadzaam om een meubel dat in de was staat met een vochtige doek af te nemen.

Het aanbrengen van de boenwas gaat het makkelijkst met een verfkwast die u speciaal voor dit doel houdt. U brengt de was eerst aan. Vervolgens verdeelt u met dezelfde kwast echter zonder was, de eerder aangebrachte was gelijkmatig over het hout. Na een half uurtje kunt u met een stoffen doek de was op glas wrijven.

Aanschaf
Eigenlijk begint onderhoud bij de aanschaf. Ambachtelijk gemaakte kwaliteitsmeubelen zijn veel eenvoudiger te restaureren en te onderhouden dan eenvoudige industriële meubelen. Invloeden van buitenaf hebben minder effect op het hout.
Goede antiek meubelen zijn gemaakt volgens doordachte ambachtelijke principes. De schrijnwerker heeft er destijds rekening mee gehouden dat meubelen ook bij wisselende invloeden van buitenaf, generaties lang meegaan. Zo hield de goede meubelenmaker rekening met het werken (uitdrogen/uitzetten) van hout. De toepassing van beweegbare panelen bij grote vlakken hout, bijvoorbeeld de zijkanten en deuren van een kast, is hier een voorbeeld van. Helaas is dit overdachte principe tijdens de machinale productie van meubelen in de 2e helft van de 19e-eeuw en de 20e-eeuw vaak losgelaten. Veel meubelen uit die tijd kunnen slecht tegen wisselende temperaturen en luchtvochtigheden, met als gevolg het barsten of kromtrekken van grotere houten vlakken als tafelbladen, deuren en zijkanten van kasten. Wat rest zijn ingrijpende restauraties, zonder garantie op blijvend succes.

Ondanks alles blijft hout een natuurproduct dat niet eeuwig mee gaat. Bij antiek meubelen is niet zeker hoe het meubel in het verleden is onderhouden, ook een hedendaags ongelukje is snel gebeurd. Voordeel van goede antieke meubelen is dat een vakman het meubel weer kan herstellen. Schroom niet om bij vragen contact op te nemen met een expert / restaurator, het is zijn vak om hierover advies te geven.